مرجعیت شیعه در بلوغ و تکامل نهضت امام خمینی(ره) نقش هویتی دارد

به گزارش خبرگزاری برنا هرمزگان، حجت الاسلام والمسلمین محسن سالاری امام جمعه شهرستان سیریک در گفت‌وگوی اختصاصی با خبرنگار برنا اظهار داشت: خداوند متعال در نظام آفرینش، چنین مقدّر فرموده است که سعادت انسان فقط با تحقق هدف خلقت او میسر است، و تحقق هدف خلقت نیز جز با راهبری رهبران الهی(انبیاء و ائمه علیهم‌السلام) امکان‌پذیر نیست. 

وی افزود: رهبران الهی نیز برای انجام مأموریت الهی‌شان باید این هدف قرآنی را جامع عمل بپوشانند: «وَ لَقَدْ بَعَثْنَا فِی کُلِّ أُمَّةٍ رَسُولًا أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَ اجْتَنِبُوا الطَّاغُوتَ»(نحل: 36). در تمام اعصار حیات بشری، اجتناب از طاغوت، میثاق مشترک رهبران الهی و امت‌ها برای تحقق سعادت و خوشبختی حقیقی انسان‌ها است، تجلی طاغوت در ادبیات قرآنی، در نظام‌های استبدادی داخلی و استعماری و استکباری خارجی تجلی می‌یابد و ملت ایران در جهت مبارزه با استبداد و استکبار در طول دو قرن اخیر، به بلوغی رسیده است که امروز می‌تواند الگوی عملی امت اسلامی و ملت‌های مستضعف عالم برای رهایی از استبداد و استکبار باشد و مصداق عینی سنت و قانون الهی «إِنَّ اللَّهَ لَا یغَیرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى یغَیرُوا مَا بِأَنْفُسِهِ»(رعد: 11) باشند. ملت ایران در این بلوغ سیاسی و بصیرتی، نهضت‌های تکاملی را انجام داد.

امام جمعه سیریک ادامه داد: به عنوان نمونه نهضت تنباکو(۱۲۷٠ هـ.ش)، انقلاب مشروطه(1285 هـ.ق)، نهضت ملی شدن نفت(۱۳۲۹ هـ.ش) و قیام پانزده خرداد(۱۳۴۲ هـ.ش) از جمله تحولاتی بودند که ارزش‌ها و اهداف ملی و اسلامی آنها سرانجام در انقلاب اسلامی ایران به تکامل رسید. 

انقلاب اسلامی، ثمره نهضت‌های تکاملی معاصر

حجت الاسلام سالاری ادامه داد: انقلاب اسلامی در عین حالی که ادامه تحولات نهضت‌های پیشین همچون نهضت تنباکو، انقلاب مشروطه، نهضت ملی‌شدن نفت و قیام پانزده خرداد بوده است، اما اهداف و ارزش‌های مد نظر آن، از بسیاری جهات گسترده‌تر و متکامل‌‌تر است، ضمن‌ این‌که هر یک از این نهضت‌ها و حرکت‌ها نیز گستره اهداف مشابهی نداشتند؛ چنان‌که جریان تحریم تنباکو صرفا بر قطع ید سلطه بیگانه و لغو امتیاز، متمرکز بود و تغییرات نظام سیاسی در این نهضت مدنظر نبود. 

این مقام مسئول عنوان کرد: در نهضت مشروطه نیز حفظ نظام سلطنت به شکل مشروط مطابق با قانون اساسی و اسلام مورد تأکید بود، نهضت ملی‌شدن نفت هم بر قطع دست بیگانگان از منابع ملی ایران تأکید داشت، در همه این جریان‌ها، بنا به مصالح و مقتضیاتی که وجود داشت اهداف مذکور در همان چهارچوب نظام سیاسی پیشین دنبال می‌شد.

وی تشریح کرد: اما در قیام ۱۵ خرداد تحولی هم در «اهداف مبارزه» و هم در «روش مبارزه» اتفاق می‌افتد که بر همین اساس، حضرت امام خمینی(ره) آن را مبدأ انقلاب اسلامی دانسته‌اند و به نوعی اصول و ارزش‌های بنیادین اسلامی و ملی همه نهضت‌های پیشین را در صورت‌بندی نظام سیاسی جدیدی تداوم بخشید.

منظرهای تحلیل انقلاب اسلامی

 امام جمعه سیریک اضافه کرد: در واقع در ارتباط با انقلاب‌ها به‌خصوص انقلاب اسلامی ایران، دو منظر تحلیلی مطرح است، اولین رویکرد و نگاه «کارکردگرا»، که انقلاب را بخشی از سیر تحولات و رویدادی برای رفع نیازها و خواسته‌های مردم در مقطع تاریخی دهه پنجاه می‌بیند و وجه اسلامی آن را نه یک محتوای اصیل، بلکه صرفا به‌عنوان شکل و ابزاری برای سازماندهی انقلابیون برمی‌شمارد.

حجت الاسلام والمسلمین سالاری بیان کرد: دومین منظر و نگاه «غایت‌گرا» که انقلاب را نه صرفا یک رویداد در تاریخی خاص، بلکه امتدادی در کلیت تاریخ یک ملت می‌بیند که مبتنی بر ارزش‌های اصیل، ذاتی و غایی است، آنچه صدق تحلیل دوم را ثابت می‌کند، توجه و مطالعه سیر تحولات تاریخ معاصر ایران است که انقلاب اسلامی را تحولی مستمر در تاریخ ایران نشان می‌دهد. تحولی که پیش از بهمن ۵۷ در نهضت‌ها و حرکت‌هایی همچون نهضت تحریم تنباکو، انقلاب مشروطه، نهضت ملی نفت و قیام ۱۵ خرداد بروز پیدا کرد و سپس در انقلاب اسلامی به تکامل رسید.

نقش هویت شیعی و جریان مرجعیت شیعه در بلوغ و تکامل نهضت‌ها

وی ابراز کرد: آنچه در این سیر بلوغ و تکامل باید با دقت و تیزبینی مورد توجه قرار گیرد، نقش هویت شیعی و جریان مرجعیت شیعه را در این تداوم است، دلیل تأکید بر دقت و ریزبینی این است که در طول تاریخ معاصر، همواره جریان‌های روشنفکری وابسته در صدد حذف یا تحریف نقش هویت شیعه و جریان مرجعیت و روحانیت اصیل در حافظه ملی ایرانیان بوده و هستند، در حالی که مرجعیت شیعه ملجأ و حافظ هویت ایرانی - شیعی و پیشگام مقابله با جریان‌های تهدیدکننده این هویت در تاریخ چندصدساله اخیر ایران بوده است. در نهضت تنباکو، زمانی که استبداد داخلی و استعمار خارجی در پیوند با یکدیگر، کیان و استقلال ایران و مسلمانان را تهدید کردند، مرجعیت شیعه بر اساس آموزه‌های قرآنی سلطه کفار بر مسلمین را برنتافت و موجب عقب‌نشینی استبداد و ناکامی استعمار خارجی شد، در اینجا بحثی از تغییر نظام سیاسی حاکم از سوی مرجعیت شیعه دنبال نشد.

امام جمعه شهرستان سیریک اذعان کرد: در مشروطه نیز همچنان حفظ نظام سیاسی موجود با محدود نمودن آن به قیود و مشروط نمودن قدرت، مدنظر زعمای شیعه دخیل در نهضت مشروطیت بود، در بیانات مراجع شیعه در این دوران، هم استقلال از بیگانه و هم رفاه رعیت و آزادی در چهارچوب حدود الهی و قانونی و تقویت قوای ملی مدنظر بوده است.

وی تاکید کرد: البته همه این اهداف و دستاوردهای مشروطه، لگدمال چکمه‌های رضاخانی می‌گردد و اهداف و آمال انقلاب مشروطه با روی کار آمدن حکومت پهلوی کاملا به فراموشی سپرده می‌شود.

حجت الاسلام سالاری اضافه کرد: در جریان نهضت ملی نفت هم، روحانیت شیعه همان اهداف نفی سلطه بیگانه را در حمایت از حرکت ملی کردن صنعت نفت دنبال می‌نمود، هرچند «جریان دینی» در این نهضت، نسبت به «جریان ملی» نگاه عمیق‌تری داشت و هدف خود را صرفا بر ملی شدن صنعت نفت قرار نداده بود و حوزه تقابل خود را مقابله با استعمار خارجی در ایران و کشورهای اسلامی می‌دانست؛ چنان‌که به تشکیل دولت اسرائیل و تحولات منطقه نیز واکنش نشان دادند. اما دکتر مصدق مأموریت خود را صرفا در چهارچوب ملی کردن صنعت نفت می‌دید.

قیام 15 خرداد، تکمیل نهضت‌های تنباکو، مشروطه و نفت

وی افزود: همین جریان دینی در ۱۵ خرداد به زعامت امام خمینی(ره) افق دید گسترده‌تری می‌یابد و روش سیاسی علمای سلف در حفظ چهارچوب نظام سیاسی را متحول می‌‌کند، به طوری که حضرت امام خمینی(ره) در همین دوران می‌گویند که تقیه حرام است و مبارزه جدی و علنی با نظام سیاسی فاسد واجب است، تا پیش از این، زعما و مراجع شیعی به‌واسطه برخی محذورات، ناگزیر بر رعایت مصالحی برای حفظ تمامیت ارضی ایران بودند، اما بعد از ۱۵ خرداد همه این ملاحظات با رهبری حضرت امام خمینی(ره) تغییر کرد و ایشان که پیش از این، در سال ۱۳۲۲ در کتاب «کشف‌‌الاسرار» از حکومت فقیه جامع‌الشرایط سخن گفته بودند در ۱۳۴۸ در سیزده جلسه درس خارج فقه خود در نجف اشرف، به طرح «نظریه ولایت فقیه» و «نظام‌سازی حکومت اسلامی» می‌پردازند و این نظام‌سازی را برای تداوم آن جریان دینی انقلابی و تاریخی ضروری به‌شمار می‎آورند و این امر در نهضت‌های گذشته که در نهایت به انقلاب اسلامی انجامید، مطرح نبود.

خبرنگار: راضیه سالاری 

انتهای پیام/